Yaban hayatta hayatta kalmanın en önemli unsurlarından biri olan zeka konusundaki görüşler uzun zamandır bilim insanları arasında tartışma konusu olmuştur. Genellikle akıllı hayvanların yaşam şansının daha yüksek olduğu düşünülse de, bu durumun kanıtlanması güç olmuştur. Zira lion, timsah ya da dağ bülbülü gibi hayvanların zeka seviyesini belirlemenin yolları yeterince açık değildir. Şimdiye kadar, beyin boyutu veya çeşitli bilişsel becerilerin laboratuvar testleri gibi dolaylı ölçütlere başvurulmuştur. Ancak, yapılan son bir büyük ölçekli çalışma, bu konuda çarpıcı sonuçlar ortaya koydu.
Dağ Bülbüllerinin Zeka Testi
Joseph Welklin liderliğindeki ve Nevada Üniversitesi'nden bir evrimsel biyolog olan araştırma ekibi, dağ bülbüllerinin hayatta kalma şansı ile bilişsel becerileri arasındaki ilişkiyi inceledi. Araştırmada, bülbüllerin besin saklama yetenekleri daha kritik bir öneme sahipti. Özellikle, bülbüllerin sakladıkları yiyeceklerin yerlerini hatırlama becerileri, hayatta kalma şanslarını belirleyen en önemli faktördü.
Dağ bülbülleri, kış öncesinde çok sayıda yiyecek cache’lemesi yapar. Bu nedenle, unutkanlıkları hayatlarını tehdit eder. Yiyeceklerini bulamamaları, bu kuşlar için en yaygın ölüm sebebidir. Araştırmada, bilim insanları, 227 dağ bülbülünü incelemek amacıyla özel bir test düzeneği kurdular. Metal bir kare içine yerleştirilen akıllı yemlikler, bu bülbüllerin yerleştirilmiş mikroçipler tarafından tanınarak yiyecek bulmalarını sağladı. İlk test, bülbüllerin en önemli görevleri olan yiyecek yerlerini hatırlama becerilerini değerlendirdi.
Unutkanlık ve Hayatta Kalma
Çalışma süresi boyunca, bülbüllerin yiyecek yemleme ve bulma süreçleri detaylı bir şekilde incelendi. İlk testi başarıyla geçemeyen bülbüllerin hayatta kalma şansının, geniş anlamda diğerlerinden çok daha düşük olduğu görüldü. En iyi performansa sahip bülbüller, ortalama yaşam sürelerini 3.1 yıla çıkarırken, en kötü performansı gösterenler sadece 1.2 yıl yaşadı.
Test sonuçları, bülbüllerin mekansal becerileri ve hafızalarının hayatta kalma konusunda belirleyici unsurlar olduğuna işaret ediyor. Bunun yanı sıra bülbüllerin üreme yeteneklerinin de iyi hafızaya dayandığı keşfedildi. Araştırma, yüksek puan alan bülbüllerin, daha uzun yaşam sürelerine bağlı olarak daha fazla yavru doğurma kapasitesine sahip olduklarını ortaya koydu.
Hayatta Kalma Mekanizmaları ve Evrimsel Kazanımlar
Bilim insanlar, bu çalışmaya ek olarak dağ bülbüllerinin eş seçiminde zeka düzeyinin etkilerini de incelemeye devam ediyor. Dişi bülbüllerin, daha yüksek bilişsel yeteneklere sahip erkeklerle eşleşmeleri, daha büyük yumurta sayısıyla sonuçlanıyor. Bu durum, dişi bülbüllerin nasıl daha zeki eşleri tanıyabildiklerinin neden bir muamma olduğunu gösteriyor.
Projenin nihai hedefi, bilişsel yeteneklerin evrimini ve doğal seçim mekanizmalarını anlamaktır. Bu çalışma, mekansal hafıza ile esneklik arasında dinamik bir denge kurarak, yaban hayvanlarının hayatta kalma stratejilerini de aydınlatıyor. Bilişsel becerilerin geniş bir yelpazede değerlendirilmesi, evrim, genetik, çevresel faktörler ve hayatta kalma şansının nasıl etkileşimde bulunduğunun anlaşılmasına yardımcı olacaktır.
Özetle, dağ bülbülleri üzerine yapılan bu çalışma, yaban hayatta aklın etkinliğinin, bellek ve öğrenme ile nasıl bir ilişki kurduğunu göstermektedir. İlgili çalışmanın sonuçları, bilişsel yeteneklerin yaban hayatta hayatta kalma üzerindeki etkilerini daha iyi anlamamıza olanak tanıyacaktır.
Kaynak Science, 2024. DOI 10.1126/science.adn5633